«کلین» نام دو روستا در استان تهران است که امروزه یکی از آنها در منطقه فشاپویه، در شرق حسن‌آباد، نزدیک جاده تهران ـ قم قرار دارد و روستای دیگر (که به نام کلین سادت یا کلین خالصه شناخته می‌شود) در منطقه پاکدشت ورامین در جنوب شرقی تهران، در جنوب جاده خاوران قرار دارد و این هر دو کلین، از توابع ری باستان به شمار می‌آیند.
در نوشته‌های متأخر و تحقیقات جدید انجام شده...
يكشنبه ۱ بهمن ۱۴۰۲ ساعت ۹:۰۴
من مدت‌ها پیش در مقاله‌ام به عنوان «بقعه شاه ابوالقاسم دزفول مدفن کیست؟»، نظریه تعلق این بقعه به یعقوب لیث را ـ که در سال‌های اخیر بدون شواهد تاریخی کافی رواج یافته ـ رد کرده و نشان داده بودم که این بقعه مقبره عارفی به نام «ابوالقاسم بن رمضان بلخی» از مشایخ متقدّم طریقت کبرویه است. کما اینکه اساساً بقعه از دیرباز، با انتساب به وی، به نام «شاه ابوالقاسم» شهرت...
جمعه ۷ مهر ۱۴۰۲ ساعت ۱۱:۵۰
گفت‌وگو با نشریه افق حوزه ـ ویژه‌نامه تبیین ابعاد شخصیتی حضرت ابوطالب (ع)، منتشر شده در فروردین 1402، ص210-217.
با سلام و تشکر از حضرتعالی در ابتدا به بیان تاریخچه کوتاهی از مکان و مزار حضرت ابوطالب (ع) بپردازید؟
در شهر مکه قبرستانی به نام قبرستان مَعلات وجود دارد که ما ایرانی‌ها آن را به نام قبرستان ابوطالب می‌شناسیم؛ البته امروزه آن را قبرستان بنی‌هاشم...
سه شنبه ۶ تير ۱۴۰۲ ساعت ۷:۲۹
امروزه جریان موسوم به تجدیدنظرطلبان، با زیر سؤال بردن اصالت و اعتبار متون تاریخی کلاسیک دوره اسلامی، جایگاه و اهمیت مکه و کعبه در دوره پیش از اسلام را نیز نفی می‌کنند. فراتر از این، برخی از آنان ادعا می‌کنند که اساساً پیش از اسلام مکه و کعبه‌ای وجود نداشته (یا در نقطه دیگری وجود داشته) و مکه و کعبه امروزی، در جریان رقابت‌های سیاسی حاکمان مسلمان در نیمه دوم قرن...
يكشنبه ۲۰ شهريور ۱۴۰۱ ساعت ۱۲:۴۹
چکیده: در شماری از متون قدیمی و جدید ادعا شده است که نخستین ساختمان حرم مطهر امام علی (ع)، گنبدی بود که به دستور هارون الرشید خلیفه عباسی روی قبر ایشان ساخته شد. در این مقاله ضمن ارائه پیشینه‌ای از این نگاشته‌ها، ادعای فوق با رویکرد انتقادی بررسی شده است و نشان می‌دهد که چنین روایتی اصالت و اعتبار تاریخی ندارد. افزون بر این از شواهد تاریخی کهن برمی‌آید که نخستین...
يكشنبه ۲۶ تير ۱۴۰۱ ساعت ۸:۳۱
حافظ ابوالعلاء حسن بن احمد بن حسن همدانی (488-569ق)، محدّث، مُقری و نحوی مشهور سده ششم، که در منابع تاریخی عمدتاً با نام «ابوالعلاء عطّار همدانی» شناخته می‌شود، از مفاخر و رجال علمی برجسته همدان است که قدر و جایگاه وی نزد عموم ما ایرانیان و حتی مردم همدان ناشناخته مانده است.
شاید مدخل «ابوالعلاء همدانی» به قلم استاد احمد پاکتچی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (ج6،...
دوشنبه ۶ تير ۱۴۰۱ ساعت ۱۱:۰۹
مظفّرالدین ابوسعید کوکبوری فرزند زین‌الدین علی کوچک فرزند بکتکین (حکومت: 563-630ق)، مشهورترین پادشاه سلسله اتابکان اربل (اربیل کنونی در اقلیم کردستان عراق) است که نزدیک به نیم قرن ـ در اواخر سده ششم و نیمه اول سده هفتم ـ حکومت این شهر را در اختیار داشت. پیش از وی پدرش زین‌الدین علی کوچک و سپس برادرش زین‌الدین یوسف بن علی، برای چند دهه حاکم این شهر بودند و پس از مرگ...
يكشنبه ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ ساعت ۷:۰۱
چکیده: زیارتگاه ائمه بقیع که قبور مطهّر چهار تن از امامان معصوم شیعه (شامل امام حسن مجتبی، امام زین‌العابدین، امام محمد باقر و امام جعفر صادق، علیهم السلام) را دربردارد، از مهم‌ترین مقاصد زیارتی عموم مسلمانان در مدینه منوره به شمار می‌آید. تا کمتر از یکصد سال پیش، روی این قبور ساختمان و گنبد بزرگی وجود داشته که از بناهای معماری شاخص در مدینه بوده است. در این...
چهارشنبه ۴ خرداد ۱۴۰۱ ساعت ۸:۱۰
چکیده: داستان مُرّة بن قیس روایت معجزه‌ای از امام علی (ع) است که آن حضرت از درون قبر، دشمن خود را، که قصد جسارت به ایشان داشت، به هلاکت رساند. این داستان در چند سده متأخّر، در متون فارسی و میراث شیعی بازتاب نسبتاً گسترده‌ای داشته و گاه در اشعار شاعران نیز به آن اشاره شده است. با این حال در منابع تاریخی معتبر و کهن، از شخصی به نام مرّة بن قیس یاد نشده و حادثه‌ای مشابه...
پنجشنبه ۱ ارديبهشت ۱۴۰۱ ساعت ۲۱:۵۲
انیس الحُجّاج، اثر صفی بن ولی قزوینی (زنده در 1090ق)، رساله فارسی نه چندان مفصّلی است که موضوع آن، شرح سفر دریایی حج از شبه قاره هند و بیان آداب و اعمال حج و توصیف حرمین شریفین و اماکن مقدسه آن است. این اثر به جهت آنکه از نخستین نمونه‌های شناخته شده از سفرنامه‌های حج از هند به شمار می‌آید، از ارزش تاریخی ویژه‌ای در تاریخ حج‌گزاری مسلمانان شبه قاره برخوردار است....
چهارشنبه ۱۵ دي ۱۴۰۰ ساعت ۵:۱۵
چکیده: دو شهر مکه و مدینه به علت تقدّس و اهمیت معنوی آنان نزد مسلمانان، موضوع نگارش تواریخ محلی متعدّدی در طول دوران اسلامی بوده‌اند. در میان نگاشته‌های فراوان موجود در این زمینه، تواریخ محلّی مهمی به قلم عالمان و نویسندگانی مغربی الاصل نگاشته شده است. در نوشتار پیش‌رو، در آغاز سیری اجمالی از تاریخ‌نگاری محلی مکه و مدینه به دست داده شده و در ادامه، تواریخ محلی...
شنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۰ ساعت ۸:۰۶
چکیده: بحر الفوائد متن فارسی کهنی است که نویسنده ناشناخته‌اش، آن را به شیوه دائرةالمعارف موجزی از علوم دینی و معارف زمانه خود نگاشته است. در متن و نسخه‌های خطی کتاب، هیچ نشانی از نام نویسنده آن دیده نمی‌شود و پژوهشگران قبلی از جمله مصحّح آن مرحوم محمدتقی دانش‌پژوه نیز موفق به شناسایی وی نشده‌اند. نویسنده مقاله پیش‌رو، با ردگیری سرنخ‌هایی که متن کتاب در...
چهارشنبه ۳ شهريور ۱۴۰۰ ساعت ۹:۱۸
تراجم‌نگاری‌ها و دیگر متون تاریخی نگاشته شده در قلمرو پادشاهی مملوک، منابعی مهم اما گاه کمتر مورد توجه قرار گرفته در زمینه ایران‌شناسی به شمار می‌آیند. با جست‌وجویی در این متون می‌توان با حجم بالایی از شرح‌حال رجال و دانشمندان ایرانی و فارسی زبان ساکن مصر و شام و دیگر حوزه‌های جغرافیایی مواجه شد که آگاهی‌های سودمند و درجه اول و گاه حتی منحصر به‌فردی...
سه شنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۰ ساعت ۸:۱۲
[مدتی است قصد نگارش مقاله‌ای درباره محل مسجد غدیر دارم؛ اما مشغله‌های متعدّد و اولویت‌های کاری دیگر، فرصت آن را از من گرفته است. لذا فعلاً در یادداشتی کوتاه، دیدگاهم را در این باره مطرح می‌کنم و تلاش می‌کنم بعداً در مقاله مفصلی، آن را با شواهد و مدارک کافی، مستند و تقویت کنم.]
مسجد غدیر، به عنوان محل بیعت غدیر خم و یادمان تاریخی اعلام ولایت امام علی (ع) از سوی...
جمعه ۸ مرداد ۱۴۰۰ ساعت ۶:۰۱
چکیده: در تمدن اسلامی، سفرنامه‌ها از مهم‌ترین منابع مطالعه تاریخ حج و حرمین شریفین به شمار می‌آیند. از مهم‌ترین این سفرنامه‌ها، سفرنامه ناصر خسرو است که در عین حال کهن‌ترین و ارزشمندترین سفرنامه به زبان فارسی به شمار می‌آید. ناصر خسرو بخش قابل توجهی از سفرنامه خود را به توصیف تفصیلی وضعیت اجتماعی و عمرانی اماکن مقدس حرمین ـ به ویژه شهر مکه و مسجدالحرام ـ در...
چهارشنبه ۳۰ تير ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۰۶
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
بنده دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و تمدن هستم برای پایان نامه در حال مطالعه شناسنامه امامزاده های قزوین هستم
روی این موضوع ایا کار شده؟ و این که این موضوع اینده شغلی داره؟
ممنون از مساعدت شما
پاسخ:
سلام و درود بر شما. همکار ما آقای محمدمهدی فقیه جلالی (بحرالعلوم) به طور کلی روی امامزاده‌های ایران و از جمله امامزاده‌های قزوین کار کرده‌اند. اما زاویه کار ایشان بیشتر از جنبه نسب‌شناسی و شخصیت‌شناسی مدفونین و صاحبان مزارات هست. با این حال فکر می‌کنم منافاتی نداشته باشد اگر کار به‌روزتری در این زمینه، به ویژه اگر با تأکید بیشتر بر معماری بناها یا با نگاه مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی زیارت باشد، انجام شود. در خصوص آینده شغلی متأسفانه قادر به اظهار نظر نیستم.
جلیل یاری هستم. جامعه شناس و پژوهشگر. در حال مطالعه درباره محلات تبریز هستم. در بخش منابع تاریخی نیاز به کمک دارم: لطفا قدیمی ترین کتب تاریخی و جغرافیایی درباره تبریز و حومه را معرفی کنید.
پاسخ:
با سلام و سپاس و آرزوی موفقیت. متأسفانه درباره تبریز مطالعه و تحقیق زیادی نداشته‌ام. اما گمان می‌کنم درباره این شهر تواریخ محلی کهنی تألیف نشده و منابع جغرافیایی کهن نیز آگاهی‌های مفصلی درباره محلات تبریز به دست نداده‌اند. از مهم‌ترین منابع در این زمینه، مزارنگاری‌های تبریز به ویژه روضات الجنان وجنات الجنان حافظ حسین کربلائی و آثاری که بعداً تحت تأثیر آن نگاشته شده‌اند (همچون روضه اطهار محمد امین حشری تبریزی و تاریخ اولاد الاطهار سید محمدرضا طباطبایی و منظر الاولیاء اسرارعلیشاه تبریزی) هستند که حتماً جنابعالی استحضار کافی دارید. اما بی‌تردید منبع اصلی و درجه یک در موضوع پژوهش‌تان، وقفنامه مسجد کبود تبریز است که آقای محمدجواد مشکور قبلاً آن را در مقاله‌ای با عنوان «وقفنامه مظفریه مسجد کبود تبریز» معرفی کرده‌اند. (اینجا: http://yon.ir/jy45w )