«کلین» نام دو روستا در استان تهران است که امروزه یکی از آنها در منطقه فشاپویه، در شرق حسن‌آباد، نزدیک جاده تهران ـ قم قرار دارد و روستای دیگر (که به نام کلین سادت یا کلین خالصه شناخته می‌شود) در منطقه پاکدشت ورامین در جنوب شرقی تهران، در جنوب جاده خاوران قرار دارد و این هر دو کلین، از توابع ری باستان به شمار می‌آیند.

در نوشته‌های متأخر و تحقیقات جدید انجام شده درباره شیخ کلینی، معمولاً وی را از کلین فشاپویه دانسته‌اند. اما این دیدگاه هیچ مدرک معتبری در متون تاریخی ندارد و در منابع کهن شرح حال شیخ کلینی، اشاره‌ای به اینکه زادگاه وی کدام یک از دو کلین ری بوده، دیده نمی‌شود. در واقع چنین به نظر می‌رسد انتساب وی به کلین فشاپویه، ناشی از شهرت این کلین در دوره‌های متأخر و بی‌اطلاعی نویسندگان از وجود کلین دیگری در حوالی ری است.

با این حال به باور من، شیخ کلینی، برخلاف رواج این دیدگاه مشهور، نه از کلین فشاپویه، بلکه ترجیحاً از کلین پاکدشت بوده. هرچند برای این قول نیز مدرک و سند قطعی وجود ندارد، اما قراین ترجیح نگارنده به اختصار آن است که کلین پاکدشت در گذشته از شهرت و اهمیت بیشتری برخورردار بوده و تقریباً بر سر شاهراه ری به خراسان قرار داشته و چند محدّث دیگر نیز در سده‌های اولیه به آن منسوب بوده‌اند؛ و حتی منتجب‌الدین ابن بابویه رازی در فهرست خود، یکی از علمای شیعه منسوب به کلین پاکدشت را شناسانیده است.

امروزه در هر یک از دو کلین، بقعه‌ای به نام شیخ کلینی وجود دارد که انتساب آنها به محمد بن یعقوب کلینی، صاحب کافی، پذیرفتنی نیست؛ چراکه می‌دانیم او در بغداد از دنیا رفته و همانجا به خاک سپرده شده. برخی از معاصران، در تلاش برای اعتباربخشی به این دو مزار، بقعه کلین فشاپویه را متعلق به یعقوب بن اسحاق، پدر شیخ کلینی، و بقعه کلین پاکدشت را متعلق به دایی وی، علّان کلینی دانسته‌اند. اما به باور من، این دو بقعه را باید مزارهایی نمادین برای شیخ کلینی مشهور ـ صاحب کافی ـ به شمار آورد که اهالی هر دو کلین، با این فرض که او منسوب به روستای خودشان بوده، برای یادبود و تکریم وی به وجود آورده‌اند.

به‌هر حال اینکه شیخ کلینی منسوب به کدام یک از دو کلین بوده، جای تحقیق بیشتر دارد و نگارنده امیدوار است درجست‌وجوهای بعدی خود، پاسخ روشن‌تری برای این پرسش بیابد.