نقش نام مبارک حضرت علی (ع) به خط کوفی بنایی، از تزئینات رایج در بناهای آیینی و یادمانی در ایران به شمار می‌آید. آقای دکتر غلامحسین معماریان در کتاب ارزشمند خود «نام علی (ع) در معماری اسلامی ایران با روش خط بنایی»، تصاویر نمونه‌های متعددی از نقوش تزئینی نام حضرت علی (ع) را گردآوری و منتشر کرده است. با این حال مؤلف محترم این کتاب، نمونه‌هایی نسبتاً کهن و بسیار مهم از این دست نقوش را، به ویژه در شماری از بناهای شاخص دوره ایلخانی و سده هشتم هجری همچون گنبد سلطانیه و مقابر باغ گنبد سبز قم که در قالب گچ‌بری اجرا شده، از قلم انداخته است. در حالی‌که تنوع نقش نام علی (ع) به شیوه خط کوفی بنایی، به گونه‌ای که در مقابر باغ گنبد سبز قم به چشم می‌خورد، در کمتر بنای دیگری وجود دارد.
با این حال، به نظر می‌رسد که کهن‌ترین نمونه‌های شناخته شده از نقوش تزئینی نام علی (ع) در معماری اسلامی نه متعلق به ایران، بلکه متعلق به حوزه جغرافیایی شام بوده است. تصویر نمونه‌ای از این دست نقوش را که در قلعه شهر حلب در شمال سوریه به دست آمده، هرتسفلد ـ باستان‌شناس آلمانی ـ در کتاب خود درباره کتیبه‌های اسلامی این شهر که حدود نزدیک به یکصد سال پیش منتشر شده، معرفی کرده است. نمونه دیگر، در قلعه شهر طرابلس در ساحل لبنان وجود دارد که احتمالاً متعلق به دوره حاکمیت امرای شیعه مذهب بنی‌عمار (سده پنجم هجری) بوده است. البته نمونه‌ای نیز متعلق به دوره مملوکی در مسجد و مزار ابراهیم ادهم در شهر جبله در ساحل سوریه وجود دارد که نگارنده این سطور پیش از این در وبلاگ گنجینه معرفی کرده است (اینجا را ببینید: http://ganjineh.kateban.com/post/۲۴۳۳). همچنین از نمونه‌های حاوی نقش نام علی (ع) در بناهای دوره ایلخانی خارج از خاک ایران، می‌توان به مناره زیارتگاه ذوالکفل پیامبر (از آثار معماری دوره الجایتو)، واقع در منطقه «الکفل» (بین کوفه و حلّه) در عراق اشاره کرد.
با این حال، به نظر می‌رسد که کهن‌ترین نمونه‌های شناخته شده از نقوش تزئینی نام علی (ع) در معماری اسلامی نه متعلق به ایران، بلکه متعلق به حوزه جغرافیایی شام بوده است. تصویر نمونه‌ای از این دست نقوش را که در قلعه شهر حلب در شمال سوریه به دست آمده، هرتسفلد ـ باستان‌شناس آلمانی ـ در کتاب خود درباره کتیبه‌های اسلامی این شهر که حدود نزدیک به یکصد سال پیش منتشر شده، معرفی کرده است. نمونه دیگر، در قلعه شهر طرابلس در ساحل لبنان وجود دارد که احتمالاً متعلق به دوره حاکمیت امرای شیعه مذهب بنی‌عمار (سده پنجم هجری) بوده است. البته نمونه‌ای نیز متعلق به دوره مملوکی در مسجد و مزار ابراهیم ادهم در شهر جبله در ساحل سوریه وجود دارد که نگارنده این سطور پیش از این در وبلاگ گنجینه معرفی کرده است (اینجا را ببینید: http://ganjineh.kateban.com/post/۲۴۳۳). همچنین از نمونه‌های حاوی نقش نام علی (ع) در بناهای دوره ایلخانی خارج از خاک ایران، می‌توان به مناره زیارتگاه ذوالکفل پیامبر (از آثار معماری دوره الجایتو)، واقع در منطقه «الکفل» (بین کوفه و حلّه) در عراق اشاره کرد.
 |
| نقش تزئینی نام حضرت علی (ع) در قلعه طرابلس در ساحل لبنان |
 |
| نمونه‌ای از تزئینات گنبد سلطانیه |
 |
| نمونه‌ای از نقوش تزئینی نام علی (ع) در مقبره خواجه علی صفی از مقابر باغ گنبد سبز |
 |
| نقوش تزئینی نام علی (ع) در مقبره خواجه علی صفی |
 |
| نقوش تزئینی نام علی (ع) در مقبره خواجه علی صفی |
 |
| نقش نام علی (ع) در مسجد و مزار ابراهیم ادهم در شهر جبله در ساحل سوریه |
 |
| نام علی (ع) برروی مناره زیارتگاه ذوالکفل پیامبر (ع) در منطقه «کفل» در عراق |
سه شنبه ۲۲ فروردين ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۳۰
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .
پاسخ:
سلام و تشکر بابت اطلاع‌رسانی.